Mae gan y Ganolfan Ymchwil Iaith a Chyfathrebu (CLCR) traddodiad cryf o feithrin gwybodaeth ddamcaniaethol a’i chymhwyso i gyd-destunau dilys.
Yn ein hymchwil, rydym yn ffafrio heriau a phryderon o'r 'byd go iawn', gan weithio ar y cyd â buddiolwyr i baru ymchwil â’i gymwysiadau galledig. Mae buddiolydd ein ymchwil wedi cynnwys y proffesiwn cyfreithiol, gofal iechyd, a chymunedau lleiafrifoedd ethnig a chymunedau dan anfantais gymdeithasol. O'r herwydd, mae llawer o'n hymchwil yn arwain at effaith sylweddol ar y gymdeithas.
Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil
Yn yr ymarfer diweddaraf, gosodwyd ein hysgol yn y 5 uchaf am effaith ymchwil a phŵer a’r 4 uchaf am effaith ar gymunedau ehangach (REF 2021). ar gyfer prosiectau ymchwil rydym naill ai wedi’u harwain neu wedi bod yn bartneriaid ynddynt.
Yn ystod y pum mlynedd diwethaf, rydym wedi bod yn rhan o geisiau llwyddiannus grantiau gwerth cyfanswm o £1,300,000 ar gyfer prosiectau ymchwil yr ydym naill ai wedi’u harwain neu wedi bod yn bartneriaid ynddynt.
Ymchwil
Iaith ac Ieithyddiaeth
Ieithyddiaeth Corpws
Mae gennym amrywiaeth eang o ddiddordebau sy'n ymwneud â ieithyddiaeth corpws. Mae’r rhain yn cynnwys:
- creu a casglu corpws
- dadansoddiad disgwrs wedi’i liwio gan corpws
- anodi a thagio cropws
- ymchwil amlffurf yn seiliedig ar gorpws
Rydym hefyd yn defnyddio corpora i archwilio:
- y berthynas rhwng iaith, disgwrs a diwylliant
- cyfathrebiaeth proffesiynol, gweithle a chyhoeddus
- trosiad
- ieitheg a patrymmau mewn gramadeg geiriau
- y rhyngwyneb rhwng Ieithyddiaeth Weithredol Systemig (SFL) ac ieithyddiaeth corpws
Iaith Fformiwläig
Rydym yn astudio’r ffordd y mae pobl yn cyflawni pethau mewn cyfathrebu gan ddefnyddio unedau iaith cyffredin uwchlaw lefel geiriau, gan gynnwys:
- idiomau a diarhebion
- troadau ymadrodd cyffredin
- termau aml-air
- iaith ailadroddus mewn dementia
- sut mae'r ymadroddion hyn yn newid dros amser ac yn adlewyrchu newid cymdeithasol
- tebygrwydd a gwahaniaethau ar draws ieithoedd
- rôl iaith fformiwläig mewn hyfedredd ail iaith
- iaith fformiwläig mewn cyfathrebu proffesiynol
Goslef a Strwythur Gwybodaeth
Rydym yn astudio sawl maes yn ymwneud â swyddogaeth llafaredd, gan gynnwys:
- y system tôn fel adnodd rhyngbersonol
- defnyddio acenion traw i ddangos trawsnewidiadau annisgwyl mewn disgwrs
- defnyddio acenion traw i nodi ffocws
- sut mae prosodi, rhythm, trefn geiriau, cyfeiriadaeth a semanteg yn gwthio'r neges ymlaen
Caffael Iaith (Cyntaf ac Ail)
Rydym yn astudio caffael iaith gyntaf ac ail iaith, gan edrych ar agweddau megis datblygiad ffonolegol, gramadegol, pragmatig, semantig a geirfaol, a'r goblygiadau ar gyfer dysgu ac addysgu. Mae’r rhain yn cynnwys ymchwil mewn:
- datblygiad ffonolegol babanod o'r cyfnod cyn geni hyd at ddiwedd eu babandod
- dysgu ac addysgu ail iaith (neu iaith ychwanegol).
- ffactorau cymdeithasol a seicolegol sy'n effeithio ar ddatblygiad iaith plant
- plant yn caffael iaith safonol ac ansafonol
- cymhwysedd sosioieithyddol Saesneg fel lingua franca
- anhwylderau iaith datblygiadol
Disgrifiad Iaith
Rydym yn disgrifio gramadeg, geirfa, ffonoleg a semanteg iaith o amrywiaeth o safbwyntiau, yn cynnwys:
- categorïau swyddogaethol
- newid diacronig a defnydd ac amrywiadau cydamserol
- gramadegol
- enwau ac nominaliaeth
- semanteg geirfaol
- theori ramadegol
- teipoleg iaith
- strwythur gwybodaeth
- enwoldeb ac uniondeb ystyr
Amrywiad a Newid Iaith, ac Ieithyddiaeth Hanesyddol
Rydym yn astudio sut mae amrywiad ieithyddol cyfredol wedi'i gysylltu'n gynhenid â'r dadansoddiad o newid iaith a'i berthynas ag amser, a sut mae canfyddiadau un maes yn llywio rhai'r llall. Mae ein diddordebau iaith ac amser yn cynnwys:
- newid ar lefelau ieithyddol (geirfa, morffosyntactig, ffonolegol, disgwrs)
- rhyngweithio rhwng ffactorau mewnol ac allanol mewn newid iaith
- cyswllt iaith a sifft iaith
- sosioieithyddiaeth hanesyddol
- arddulliau hanesyddol
- agweddau tuag at iaith a defnydd iaith
- newid mewn iaith fformiwläig
Astudiaethau Geirfa
Rydym yn astudio ffurf a swyddogaeth geiriau a'u perthynas â gramadeg, er enghraifft:
- patrymau gramadegol geirfa
- newid geirfa dros amser o ganlyniad i gyswllt iaith
- sut rydyn ni'n dysgu geiriau mewn iaith gyntaf neu ail iaith
- sut mae ystyr gair yn cael ei ddylanwadu gan ei berthynas â geiriau eraill
- dadansoddiad geirfaol swyddogaethol
- dadansoddiad patrymau gyda corpws
Ethnograffeg Ieithyddol
Rydym yn defnyddio dulliau ethnograffig i ymchwilio i arferion cyfathrebol mewn ystod o gyd-destunau cymdeithasol. Mae’r rhain yn cynnwys:
- cyd-destunau meddygol a gofal iechyd megis nyrsio, a rhoddi organau
- cyd-destunau cyhoeddus megis siopau, llyfrgelloedd a hyfforddiant chwaraeon
- cyd-destunau cyfryngau cymdeithasol fel gemau ar-lein, Facebook, cymunedau YouTube
- cyd-destunau cyfreithiol fel gorsafoedd heddlu a chyngor cyfreithiol
- trefniadaeth gymunedol a rheoli adnoddau
- trosiad
Rydym yn astudio ffurfiau geiriol a gweledol/amlfoddol o drosiadau, gan gynnwys:
- cyfathrebu yn y gweithle
- cyfathrebu gofal iechyd
- gwrthdaro a disgwrs
- cartwnau gwleidyddol
- darluniau, comics, nofelau graffig, a naratifau graffig
- disgwrs ar y cyfryngau
Sosioieithyddiaeth
Mae’r ymchwil yng Nghaerdydd yn canolbwyntio ar sosioieithyddiaeth amrywiol a rhyngweithiol, gan edrych ar sut mae iaith yn cael ei heffeithio gan gymdeithas a diwylliant, ac yn effeithio arnynt.Mae hyn yn cynnwys ymchwil i mewn i:
- amrywiaeth teipograffeg a sillafu yn y cyfryngau
- coruwchamrywiaeth a thrawsieithu
- amlieithrwydd
- acenion a thafodieithoedd
- agweddau ac ideolegau ieithyddol
- iaith a rhywedd
- hunaniaethau a chymunedau sefydliadol
Ieithyddiaeth Swyddogaethol Systemig, Gramadeg Swyddogaethol Systemig
Rydym yn trin gramadeg a geirfa fel adnoddau ar gyfer gwneud ystyron cymdeithasol fel disgwrs. Rydym yn archwilio dimensiynau canlynol Ieithyddiaeth Weithredol Systemig:
- theori gramadegol
- disgrifiadau gramadegol o Saesneg ac ieithoedd eraill ac amrywiadau cofrestr/tafodieithol
- gramadeg geirfa
- strwythur gwybodaeth a thestun
- erchfynedigaeth a chyflwr gweithredol
- math llenyddol, cywair a chyd-destun
- dadansoddi testun
- agwedd, gwerthuso a safiad
- rhyngdestunolrwydd
- theori actor cymdeithasol
Ac rydym yn defnyddio'r theori a'r disgrifiad yn y meysydd canlynol:
- teipoleg drawsieithyddol
- cyfreithlondeb a llais
- ieithyddiaeth corpws
- addysg
- anhwylderau cyfathrebu
- arddulleg
- dadansoddiad disgwrs critigol (CDA)
- ymarfer proffesiynol
Cyfathrebiaeth
Ieithyddiaeth Gymhwysol, Addysg Iaith, Saesneg ar gyfer ddibenion penodol
Rydym yn canolbwyntio ar amrywiaeth o bynciau sy’n ymwneud â dysgu, addysgu a defnyddio iaith, a dyma gasgliad ohonynt:
- addysgu cyfathrebu proffesiynol
- saesneg fel lingua franca mewn cyd-destunau proffesiynol
- dysgu ac addysgu ail iaith
- prosesau ysgrifennu
- addysgu Saesneg i bwrpasau penodol
- dulliau o ddysgu ac addysgu gramadeg, geirfa a disgwrs
Dadansoddi Disgwrs, Dadansoddi Disgwrs Beirniadol, Dadansoddi Disgwrs wedi'i Gyfarwyddo â Chorpws
Rydym yn canolbwyntio ar ddatblygu offer, damcaniaethau a fframweithiau methodolegol ar gyfer dadansoddi disgwrs, gan ganolbwyntio ar y meysydd canlynol:
- diffinio a dadansoddi cyd-destun
- cyfathrebu yn y gweithle
- dadansoddiad disgwrs aml-foddol
- dadansoddi sgyrsiau
- iaith ac ystum a ddefnyddir mewn lleoliadau naturiol
- ymchwil amlfodd yn seiliedig ar gorpws
- testun a chyd-destunau cymdeithasol
- dadansoddi disgwrs digidol
- disgwrs a hunaniaeth
- cynrychioliadau ac ideolegau
Ieithyddiaeth fforensig / Iaith a'r Gyfraith
Rydym yn defnyddio amrywiaeth o ddamcaniaethau, methodolegau a dulliau i archwilio iaith a chyfathrebu am y gyfraith mewn amrywiaeth o gyd-destunau cyfreithiol a pharagyfreithiol. Rydym hefyd yn cyfrannu canfyddiadau cymhwysol ein hymchwil i ymarferwyr ar draws amrywiaeth o sefydliadau. Rydym yn gweithio ar draws y system gyfreithiol yn y meysydd canlynol:
- cgluro'r gyfraith mewn cyd-destunau megis cadw mewn dalfra
- datganiadau tystion ac arferion cyfweld
- yr heddlu'n delio â chwynion a chymryd galwadau
- cyfathrebu â phoblogaethau diamddiffyn gan gynnwys plant a'r rhai ag anhwylder cyfathrebu
- cynrychiolaeth a lluniad hunaniaeth yn iaith y gyfraith
- ymadrodd a chyfreitheg
- iaith carchar a chyfiawnder adferol
- tystiolaeth ac arbenigedd ieithyddol gan gynnwys: priodoli awduraeth, dadansoddiad nod masnach, a labeli rhybuddio
- dehonglwyr ac eiriolwyr iaith
- naratif yn y broses gyfreithiol
- perswadio yn y broses gyfreithiol
- moeseg drafodol a'r broses gyfreithiol
- cyfarwyddyd ac ideoleg rheithgor
Cyfathrebu Gofal Iechyd, Anhwylderau Cyfathrebu, Dementia a Chyfathrebu, Cyfathrebu Hyd Oes
Rydym yn astudio defnydd penodol iaith yng nghyd-destun gofal iechyd, yn rhychwantu cyfathrebu iechyd a chyfathrebu gydol oes. Gall hyn gynnwys anawsterau cyfathrebu chaffaeledig a sut mae iaith yn newid wrth i ni heneiddio, yn ogystal â phynciau fel:
Trosiad gweledol mewn ymgyrchoedd iechyd cyhoeddus
- trosiad mewn gofal diwedd oes
- salwch fel trosiad
- cyfathrebu iechyd mewn ysbytai
- alzheimers a dementia
- cyfathrebu â phobl â dementia
- cyfathrebu gweithwyr iechyd proffesiynol
- anhwylderau cyfathrebu sy'n deillio o anableddau cynhenid a chaffaeledig
- cynrychioliadau o heneiddio
- meddygaeth graffeg
- gwahaniaethau rhwng patrymau iaith pobl iau a hŷn
- cynrychioliadau'r cyfryngau o salwch, heneiddio a hyd oes
Cyfathrebu Rhyngddiwylliannol
Mae gennym ddiddordeb mewn archwilio critigol i mewn i gysyniadau ac ymagweddau at ddiwylliant a chyfathrebu rhyngddiwylliannol mewn amrywiaeth o gyd-destunau a chydag amrywiaeth o fethodolegau. Mae ein hymchwil yn archwilio’r meysydd canlynol, ymhlith eraill:
- cyfathrebu rhyngddiwylliannol yn y gweithle
- cysyniadau o ‘ddiwylliant’ mewn cyd-destunau sefydliadol
- critigo hanfodaeth, stereoteipiau ac ethnocentriaeth
- defnyddio ieithyddiaeth corpws mewn dadansoddiad rhyngddiwylliannol a diwylliannol
- cyfathrebu rhyngddiwylliannol a llais
- cyfathrebu rhyngddiwylliannol a moeseg drafodol
- defnydd o adnoddau cyfathrebol amlfodd mewn cyfarfyddiad rhyngddiwylliannol
Cyfryngau (Newydd), Comics/Nofelau Graffeg
Mae gennym amrywiaeth eang o ddiddordebau yn y meysydd hyn, gan gynnwys hunaniaeth, perfformiad ac ideolegau, ac rydym yn archwilio sut y gellir cymhwyso ein canfyddiadau y tu hwnt i’r byd academaidd:
- adeiladu a thrafod hunaniaeth
- cymunedau practis ar gyfryngau cymdeithasol
- creadigrwydd, newid a theipograffeg yn iaith y cyfryngau newydd
- moeseg ymchwil rhyngrwyd
- cynrychioliadau, ideolegau, a'r cyfryngau
- adrodd straeon hunangofiannol trwy gomics
- meddygaeth graffeg
- agweddau a pherfformiad iaith ar Twitter
Disgwrs Proffesiynol a Chyfathrebu yn y Gweithle
Rydym yn dadansoddi rhyngweithiadau mewn cyd-destunau proffesiynol a gweithle, er enghraifft sgwrs darlledu, rhyngweithio mewn llys barn a chyfarfodydd busnes. Mae llawer ohonom yn defnyddio dull ‘cymhwysol’, gan archwilio sut y gall ein canfyddiadau fwydo’n ôl i’r rheini yn y gweithle er mwyn gwella arferion. Mae ein gwaith yn cynnwys trafodaethau a chyfathrebu proffesiynol llafar, ysgrifenedig, amlfodd ac ar-lein:
- cyfathrebu proffesiynol cyfreithiol
- cyfathrebu lleyg-cyfreithiol
- disgwrs fforensig
- disgwrs wleidyddol yn y cyfryngau
- gweithwyr proffesiynol yn y cyfryngau, disgwrs a siarad ar gyfer darlledu
- trafodaeth cyfryngau newyddion a chyfathrebu
- rhyngweithio rhwng gweithwyr iechyd proffesiynol a chleifion-proffesiynol
- amgylcheddau iechyd amlieithog
- cyfathrebu rhyngddiwylliannol mewn gweithleoedd
- iaith cyfarfodydd busnes
- eglurhad yng nghyd-destun y gweithle
- llythrennedd mewn gweithleoedd
- cyfathrebu mewn cyd-destunau peirianneg
Cyfathrebu Gweledol ac Amlfoddol, Cyfathrebu Di-eiriau
Rydym yn canolbwyntio ar ddatblygu offer, damcaniaethau a fframweithiau methodolegol ar gyfer dadansoddi gweledol ac amlfodd gyda ffocws penodol ar y meysydd canlynol:
- tirweddau ieithyddol
- iaith ac ystum mewn cyd-destunau naturiol
- delweddau hysbysebu
- trosiad gweledol/amlfoddol ac eironi
- cyfathrebu di-eiriau yn y gweithle
- adnoddau trawsieithu a chyfathrebu
- ymchwil amlfodd yn seiliedig ar gorpws
Digwyddiadau
Mae Cyfres Digwyddiadau CLCR yn cynnwys ystod eang o gynulliadau academaidd ac academaidd-gysylltiedig. Un o'n prif weithgareddau yw Rhwydweithio Bord Gron sy'n cynnig cyfle ar gyfer trafodaeth grŵp o ddiddordebau a phrosiectau posibl yn y dyfodol ar thema gyffredin. Mae enghreifftiau o'n digwyddiadau eraill yn cynnwys "minilloquia", mini-colloquia, a "sliminars", seminarau bach, fformatau sy'n caniatáu i sawl siaradwr gyflwyno eu hymchwil neu feddylion i gynulleidfa eang. Rydym hefyd, o bryd i’w gilydd, yn cynnal digwyddiadau tebyg i seminarau ymchwil mwy confensiynol lle bydd aelodau o gynulleidfa gwahoddedig o bob rhan o’r Brifysgol yn cyfoethogi trafodaethau.
Darganfyddwch mwy am rhaglen eleni
Digwyddiadau'r Gorffennol
Digwyddiad Dathlu CLCR: 25 Mai 2023. Dathliad o gyfeiriadau Canolfan Ymchwil Iaith a Chyfathrebu Caerdydd yn y gorffennol, y presennol a'r dyfodol.
Camau nesaf
Ymchwil sy’n gwneud gwahaniaeth
Mae ein hymchwil yn gwneud gwahaniaeth i fywydau pobl wrth i ni gweithio ar draws disgyblaethau er mwyn ymgodymu â phrif heriau sy’n wynebu’r gymdeithas, yr economi ac ein hamgylchedd.
Ymchwil ôl-raddedig
Mae ein graddau ymchwil yn rhoi'r rhyddid i chi i archwilio pwnc arbennig mewn dyfnder ymhlith ymchwilwyr blaenllaw.
Ein heffaith ymchwil
Mae'r astudiaethau achos hyn yn rhoi sylw i rai o'r meysydd lle rydym yn cael effaith ymchwil gadarnhaol.