Canllaw ystafell synhwyraidd - cefnogi dysgu a lles plant awtistig
Fideo yn cyflwyno Canllaw Ystafell Synhwyraidd Prifysgol Caerdydd.
Mae ein rhaglen ymchwil yng Nghanolfan Ymchwil Awtistiaeth Cymru wedi creu canllawiau sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer ymarferwyr sydd am ddefnyddio ystafelloedd synhwyraidd.
Defnyddir ystafelloedd synhwyrau yn helaeth mewn ysgolion sy'n cefnogi disgyblion ag anghenion ychwanegol, yn ogystal ag mewn amrywiaeth o leoliadau cymunedol a gofal i oedolion a phlant. Cyfeirir atynt yn fwy ffurfiol fel Amgylcheddau Aml-Synhwyrau.
Er gwaethaf eu defnydd eang o fewn ysgolion arbennig, nid oes canllawiau ar gyfer ymarferwyr ar hyn o bryd. Mae gan Ganolfan Ymchwil Awtistiaeth Cymru raglen ymchwil barhaus sy'n ymchwilio i'r ffyrdd y defnyddir ystafelloedd synhwyraidd mewn amryw o gyd-destunau gwahanol.
Mae'r Canllaw hwn yn rhannu ein gwybodaeth am ystafelloedd synhwyraidd, canfyddiadau ein hymchwil, a'n hawgrymiadau ar gyfer defnyddio ystafelloedd synhwyraidd gyda phlant awtistig ac fe'i datblygwyd mewn ymgynghoriad ag ymarferwyr addysgol, gan gynnwys athrawon a seicolegwyr addysg dan hyfforddiant, yn ogystal â rhieni a phobl awtistig.
Ar gyfer pwy y mae’r Canllaw
Mae'r Canllaw wedi'i ddatblygu yn bennaf ar gyfer ymarferwyr addysgol. Fodd bynnag, gall y canllaw fod yn ddefnyddiol i grwpiau eraill hefyd:
- Ymarferwyr addysgol, gan gynnwys athrawon a seicolegwyr addysg
- Ymarferwyr eraill sy'n defnyddio ystafelloedd synhwyrau gyda phlant awtistig
- Rhieni a gofalwyr plant awtistig
Lawrlwytho’r canllaw
Beth yw ystafelloedd synhwyrau?
Gofod pwrpasol yw ystafell synhwyraidd sy'n cynnwys offer synhwyraidd i addasu’r amgylchedd a darparu ysgogiad synhwyraidd ar draws parthau synhwyraidd gwahanol. Dyma le y gellir ei addasu gan y gall y defnyddiwr neu'r ymarferwr reoli'r offer, gan newid math a maint yr ysgogi a fydd yn diwallu anghenion y defnyddiwr.
Y tarddiad
Defnyddiwyd ystafelloedd synhwyrau am y tro cyntaf yn yr Iseldiroedd yn y 1970au. Datblygodd dau therapydd o'r Iseldiroedd ofodau aml-synhwyrau er mwyn rhoi mwynhad i bobl ag anabledd dysgu. Roedden nhw'n galw eu gofodau yn ystafelloedd Snoezelen®.
Mae ystafelloedd synhwyrau yn amrywio o ran eu maint a’u cwmpas ond mae pob un yn cynnwys amrywiaeth o offer synhwyrau sy'n canolbwyntio ar ysgogi'r synhwyrau, gan gynnwys cyffwrdd, clyw, golwg, arogli, festibwlar (sy'n gysylltiedig â chydbwysedd a chyfeiriadedd gofodol) a phroffwydoliaeth (ymwybyddiaeth o'r corff a'i symudiadau).
Offer
Mae rhai darnau o offer yn ymdrochol neu mae angen ymgysylltu cymharol oddefol, gan gynnwys goleuadau ystafell, cerddoriaeth, neu wylio tiwb swigod. Mae angen ymgysylltu mwy gweithredol ar offer eraill i gynhyrchu ysgogiad synhwyrau, megis paneli cyffwrdd i droi goleuadau a synau ymlaen, neu i deimlo arwyneb.
Y gallu i addasu
Mae addasu'r ystafell synhwyraidd yn golygu bod gan y disgybl a'r ymarferwr le i addasu maint a math yr ysgogiad synhwyraidd. Gellir gwneud addasiadau i'r dewis o offer a ddarperir yn yr ystafell a sut mae ymwneud â’r offer.
"Credwn y dylai ystafeloedd synhwyrau ganolbwyntio ar gefnogi cyfleoedd i wella datblygiad, dysgu a lles pobl awtistig"
Ein Hymchwil
Roedd ein hymchwil yn archwilio defnyddio ystafelloedd synhwyrau i blant awtistig, ac roedd yn canolbwyntio ar ddwy brif ffynhonnell y dystiolaeth:
Ymarferwyr addysgol
Fe wnaethon ni gyfweld â deg ymarferydd, gan gynnwys athrawon a chynorthwywyr addysgu, a hefyd wedi arolygu dros 100 o ymarferwyr gan ddefnyddio holiadur ar-lein. Roedd y cyfweliadau'n galluogi archwilio credoau a phrofiadau ymarferwyr manwl am ddefnyddio ystafell synhwyrau gyda disgyblion awtistig, tra bod yr arolwg ar-lein yn rhoi mewnwelediadau ehangach i ni.
Plant awtistig
Cymerodd 41 o blant awtistig rhwng 4-12 oed ran mewn astudiaethau arbrofol ac arsylwadol yn ein hystafell synhwyrau bwrpasol yng Nghanolfan Ymchwil Awtistiaeth Cymru. Aeth y plant i ysgolion prif ffrwd (29 o blant) ac ysgolion arbennig (11 o blant), gydag un plentyn yn dal i fod yn y dosbarth meithrin.
Gwnaethpwyd yr ymchwil yn bosibl oherwydd ysgoloriaeth ymchwil PhD a ddyfarnwyd i Katy Unwin o’r Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol a Phrifysgol Caerdydd, yn ogystal â rhodd ystafell synhwyraidd i Brifysgol Caerdydd gan Mike Ayres Design.
Diolch yn fawr
Hoffem ddiolch i'n holl gyfranogwyr am roi o’u hamser i'n hymchwil. Hoffem ddiolch hefyd i'n ymgynghorwyr am eu hawgrymiadau meddylgar a gwerthfawr, yn ogystal â'r plant a'r bobl ifanc y tynnwyd ffogotraffau ohonynt ar gyfer y Canllaw.
Ariannwyd y Canllaw gan Gyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru (Cronfa Arloesedd Ymchwil Cymru).
