Cysylltiadau rhwng amddifadedd ac anafiadau o ganlyniad i drais

Mae merched yn eu harddegau o ardaloedd difreintiedig yn wynebu risg uwch o drais rhyngbersonol na merched o ardaloedd mwy cefnog am eu bod yn teimlo nad yw eu rhieni'n ymddiried ynddynt, yn ôl astudiaeth gan Brifysgol Caerdydd.

Yn ôl prif awdur yr astudiaeth a Chyfarwyddwr y Grŵp Ymchwilio i Drais ym Mhrifysgol Caerdydd, yr Athro Jonathan Shepherd: “Gwelsom fod amddifadedd yn gwneud merched yn eu harddegau chwe gwaith yn fwy tebygol o gael anafiadau o ganlyniad i drais na merched mewn ardaloedd cefnog. Yn ein hastudiaeth newydd, roeddem am ddeall rhai o'r rhesymau am y risg uwch hon...”

“Gwelsom hefyd fod diffyg mynediad i weithgareddau a chyfleusterau hamdden yn chwarae rhan allweddol, sy'n arwain at ferched mewn ardaloedd difreintiedig yn treulio llai o'u hamser dan oruchwyliaeth eraill, ac yn eu gwneud yn fwy tebygol o yfed alcohol heb i'w rhieni wybod.”

Lefel amddifadedd

Cynhaliodd yr ymchwilwyr gyfweliadau â merched rhwng 14 a 16 oed o ysgolion uwchradd yn ne Cymru mewn grwpiau ffocws. Cafodd yr ysgolion eu recriwtio ar sail lefel amddifadedd yr ardal.

Dangosodd y cyfweliadau hefyd fod merched o ardaloedd cefnog fel arfer yn cael alcohol gan eu rhieni, a'u bod yn gallu rheoli'r math, cryfder a faint o alcohol, tra bod merched o ardaloedd difreintiedig yn cael alcohol o amrywiaeth o ffynonellau, ac yn aml yn eu prynu eu hunain, a fyddai'n rhoi mynediad at amrywiaeth fwy eang o ddiodydd alcoholig i'w hyfed mewn amgylchedd heb oruchwyliaeth.

Dywedodd yr Athro Shepherd: “Mae meddwi ar alcohol wedi'i nodi fel ffactor risg sylweddol ar gyfer cael anaf o ganlyniad i drais, felly nid yw'n syndod bod risg uwch i ferched yn eu harddegau nad yw eu rhieni'n rheoli faint o alcohol maent yn ei ddefnyddio.”

Yn fyd-eang, trais rhyngbersonol oedd y pumed ffactor mwyaf cyffredin sy'n achosi marwolaeth ac anableddau ymhlith pobl ifanc rhwng 15 a 29 oed yn 2012. Yng Nghymru a Lloegr, amcangyfrifir bod tua 22,957 o blant a phobl ifanc wedi mynd i adrannau brys yn 2016 i gael triniaeth feddygol ar gyfer anaf o ganlyniad i drais.

Mae'r ymchwil ‘Links between deprivation and risk of violence-related injury: a qualitative study to identify potential causal mechanisms’ wedi'i chyhoeddi yn Journal of Public Health.