Ymchwilio i driniaethau newydd ar gyfer epilepsi

Prifysgol Caerdydd yn cael grant ymchwil epilepsi

Mae ymchwilwyr yn Ysgol Meddygaeth Prifysgol Caerdydd ar fin dechrau gwaith i weld a oes modd trin epilepsi arleisiol dynol (TLE) drwy drawsblannu celloedd niwronau anaeddfed i mewn i'r ymennydd.

Bydd yr ymchwil newydd, a ariennir gan grant peilot 24 mis gan Ymchwil Epilepsi'r DU (ERUK), yn galluogi'r tîm i wneud gwaith ymchwil sy'n hanfodol ar gyfer datblygu'r math hwn o driniaeth TLE mewn treialon clinigol dynol, a allai ddigwydd yn ystod y 3-5 mlynedd nesaf.

Mae epilepsi yn gyflwr niwrolegol cronig a nodweddir gan drawiadau rheolaidd a diachos. Mae'n effeithio ar fwy na 600,000 o bobl ledled y wlad, ac mae 32,000 o bobl yn cael eu diagnosisio gyda'r o'r cyflwr bob blwyddyn. Colli/camweithrediad rhyngniwronau hipocampus yr ymennydd yw un o'r newidiadau cynharaf. Mewn theori, dylai fod yn bosibl i fynd i'r afael â'r cydbwysedd hwn drwy ddisodli'r rhai sydd wedi'u colli/difrodi â rhyngniwronau newydd, ac mae ymdrechion arbrofol i wneud hyn wedi bod yn addawol.

Mae'r tîm ym Mhrifysgol Caerdydd yn edrych ar y driniaeth trawsblannu celloedd hon ymhellach, gan ddefnyddio amgylcheddau 3D o feinwe dynol epileptig ymennydd sydd wedi ei ddiddymu yn ystod llawdriniaeth epilepsi. Er bod llawer o'r celloedd dynol a ychwanegir gan y tîm at yr amgylcheddau yn marw, mae rhai yn goroesi ac yn dangos arwyddion o aeddfedu cynnar. Defnyddir y diwylliannau hyn i benderfynu beth sydd yn caniatáu i gelloedd trawsblaniadau oroesi a datblygu.

Dywedodd Prif Ymchwilydd y prosiect, yr Athro Liam Gray o Brifysgol Caerdydd:

"Bydd y prosiect cyffrous hwn yn cynyddu dealltwriaeth yn sylweddol am ddichonoldeb trawsblannu celloedd ar gyfer trin problemau gwybyddol a ffitiau mewn cleifion ag epilepsi arleisiol."

Mae ymchwilwyr eisoes wedi trawsblannu bôn gelloedd dynol i greu rhyngniwronau i mewn ymennydd llygod epileptig yn llwyddiannus, ac maent wedi gweld gostyngiad o 90% yn nifer y trawiadau. Fodd bynnag, ni chafodd yr anifeiliaid a ddefnyddir yn yr astudiaethau hyn systemau imiwnedd actif, a oedd yn rhan annatod o wneud yn siŵr nad oeddent yn ymwrthod celloedd a drawsblanwyd. Gyda TLE mae'r hipocampus yn chwyddo'n sylweddol, ac nid yw'n ymarferol ceisio atal y system imiwnedd dros amser maith.

Os bydd trawsblannu celloedd niwronau yn driniaeth realistig ar gyfer TLE, rhaid i ymchwilwyr ddeall pa arwyddion fydd yn cael eu cyfnewid rhwng y hipocampus sydd wedi chwyddo a chelloedd sydd wedi'u trawsblannu mewn bodau dynol, a sut y bydd hyn yn effeithio ar oroesi, datblygu ac integreiddio'r rhyngniwronau newydd. Dim ond gyda'r wybodaeth hon y bydd modd darparu'r amgylchedd gorau posibl ar gyfer celloedd sydd wedi'u trawsblannu a'r cyfle gorau i lwyddo.

Mae rhagor o wybodaeth am y grant ymchwil ar gael ar wefan Ymchwil Epilepsi'r DU.