Adeiladu ar Eglwysi Cadeiriol: Deallusrwydd Artiffisial yn Rhoi Bod i Bensaernïaeth Ganoloesol

Mae prosiect arloesol dan arweiniad yr Athro Julia Thomas o'r Ysgol Saesneg, Cyfathrebu ac Athroniaeth yn trawsnewid sut rydyn ni’n mynd ati a chadw treftadaeth bensaernïol ganoloesol.

Drwy gyfuno deallusrwydd artiffisial â chasgliadau helaeth Llyfrgell Palas Lambeth, mae Adeiladu ar Eglwysi Cadeiriol, gyda chefnogaeth Casgliadau Arbennig ac Archifau Prifysgol Caerdydd a Phrifysgol Wyoming, yn cynnig cipolwg newydd ar ddyluniadau sy’n ganrifoedd oed.

Wedi'i ariannu gan Gyngor Ymchwil y Celfyddydau a'r Dyniaethau a'r Gwaddol Cenedlaethol ar gyfer y Dyniaethau, mae'r prosiect yn defnyddio offer blaengar megis adnabod delweddau, Cydnabod Nodau Optegol (OCR), a chanfod penawdau i ddigido a thrafod deunyddiau hanesyddol bregus. Mae dros 3,000 o ddelweddau o 22 eglwys gadeiriol ganoloesol wedi'u cadw mewn cydraniad uchel, gan wella hygyrchedd i ymchwilwyr, penseiri a gweithwyr treftadaeth ddiwylliannol broffesiynol.

Mae arddangosfa ddigidol yn cyd-fynd ag arddangosfa ffisegol sydd wedi’i churadu gan Camille Koutoulakis yn Llyfrgell Palas Lambeth, gan wahodd ymwelwyr i drafod pensaernïaeth gadeiriol trwy offer wedi'u gwella gan ddeallusrwydd artiffisial ac adnoddau cyd-destunol cyfoethog.

Mae arloesi'r prosiect yn cynnwys dros 1,400 o dagiau sy’n cael eu cynhyrchu gan Ddeallusrwydd Artiffisial, gan alluogi chwiliadau manwl gywir ar gyfer nodweddion pensaernïol fel ffasadau, corff yr eglwys, meindyrau, a ffenestri lliw.

Gan ddefnyddio modelau deallusrwydd artiffisial sy'n fanwl eu cywirdeb megis CLIP ac OWL-ViT, mae'r tîm wedi cyflawni manylion digynsail wrth nodi a lleoleiddio nodweddion cymhleth. Er enghraifft, trwy addasu trothwy hyder y deallusrwydd artiffisial, roedd nodweddion a gafodd eu hanwybyddu yn aml megis claddgelloedd lierne a ffenestri lliw, yn gwella’r ddealltwriaeth o ddylunio canoloesol.

Bu technoleg canfod capsiynau'n fwy effeithiol na Chydnabod Nodau Optegol traddodiadol ar gyfer dehongli testunau sydd wedi pylu neu'n gymhleth, gan wella catalogio a hygyrchedd ymhellach. Mae'r datblygiadau hyn yn dod â chasgliad Llyfrgell Palas Lambeth i gynulleidfaoedd ehangach, gan feithrin cydweithio ymhlith ysgolheigion a gwarchodwyr treftadaeth ddiwylliannol.

Mae Building on Cathedrals yn amlygu potensial deallusrwydd artiffisial i gadw ac ail-ddehongli deunyddiau hanesyddol. Drwy gyfuno technoleg â hanes, mae'r prosiect yn sicrhau bod treftadaeth eglwysig Lloegr yn parhau i fod yn hygyrch ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.

Am fwy o wybodaeth ac i weld yr arddangosfa ddigidol, ewch i Wefan Llyfrgell Palas Lambeth.