Darganfod math newydd o gell-T gwrthganser
2 Ionawr 2025
Mae is-fath newydd o gell-T wedi cael ei ddarganfod, a gobaith gwyddonwyr yw bod modd ei ddefnyddio i hyfforddi ein system imiwnedd i fynd i'r afael â chelloedd canser.
Mewn erthygl a gyhoeddwyd heddiw yn y Journal of Clinical Investigation, dangosodd yr ymchwilwyr fod gan bawb y gallu i greu celloedd-T gwrthganser sy'n adnabod celloedd canser drwy foleciwl o'r enw MR1 (Moleciwl 1 sy'n gysylltiedig â Dosbarth I MHC).
Hwyrach y bydd yr is-deip newydd o gell-T, y mae gan bawb y gallu i'w greu, yn datgloi’r gallu yn y dyfodol i harneisio ein system imiwnedd ein hunain i drin canser drwy ddefnyddio imiwnotherapi neu frechiadau.
Mae'r celloedd-T hyn, sydd newydd eu darganfod, yn ymgorffori 'llofnod' penodol sy'n caniatáu iddyn nhw gael eu canfod yn y boblogaeth drwyddi draw. Mae'r ymchwilwyr yn credu bod yr is-fath hwn o gell-T yn gallu synhwyro gwahaniaethau yn y metaboledd sy'n digwydd pan fydd celloedd yn mynd yn ganseraidd.
Protein yw MR1 sy'n chwarae rhan bwysig wrth ganiatáu i'r system imiwnedd ganfod celloedd a heintir gan ficrobau. Yn ystod haint, cyflwynir protein MR1 ar wyneb y gell heintiedig lle bydd moleciwl o'r enw metabolyn sy’n deillio o'r microbau heintio, gan ei ganfod er mwyn i’r celloedd-T ei ddinistrio. Yn yr astudiaeth newydd chwiliodd yr ymchwilwyr am gelloedd-T a allai ymateb i gelloedd canser drwy brotein MR1 ond heb ymosod ar gelloedd iach normal. Samplon nhw boblogaethau o gelloedd-T 10 rhoddwr iach a chlaf â lewcemia myeloid acíwt ac roedden nhw’n gallu ysgogi’r celloedd-T a aeth ati i ladd y celloedd canser drwy foleciwl MR1 gwaed pob rhoddwr.
Canfuwyd bod gan y celloedd-T gwrthganser hyn gan roddwyr gwahanol lofnod penodol, gan awgrymu eu bod yn adnabod yr un moleciwl ag sydd gan MR1 ar fathau gwahanol o gelloedd canser, gan ddod o hyd iddyn nhw a’u dinistrio. Yn bwysig ddigon, mae’n rhaid i'r moleciwl hwn fod yn absennol neu gael ei leihau ar gelloedd iach, gan ganiatáu iddyn nhw gael eu hanwybyddu.
Mae ein hastudiaeth yn bwysig gan ei bod wedi canfod bod ein canlyniadau yn berthnasol i’r boblogaeth drwyddi draw gan y gall pawb greu’r is-set newydd hon o gelloedd-T. Yn sgil y 'llofnod' sydd newydd ei ganfod gallwn ni ddangos bod ymchwilwyr eraill wedi gweld y celloedd hyn y tu mewn i ganserau rhai cleifion lle maen nhw’n gadael marcwyr actifadu sy'n awgrymu eu bod wedi ymosod ar gelloedd canser.
Hyd yma dydyn ni ddim yn deall pam mai dim ond mewn lleiafrif bach o gleifion canser y mae’r celloedd hyn yn cael eu hysgogi neu a ydyn nhw’n gysylltiedig â deilliannau gwell. Gallai’r ffaith bod gan bawb y celloedd T hyn a’u bod yn debygol o adnabod yr un marciwr moleciwlaidd ar gelloedd canser gynnig llwybrau diddorol i’w harchwilio o ran a allwn ni ddefnyddio brechlyn i’w hysgogi i ladd canser.
Er bod ein harbrofion yn awgrymu bod ein celloedd T newydd sy’n cael eu hysgogi gan ganser yn adnabod agwedd metabolig ar gelloedd canser mewn ffordd debyg i sut y mae celloedd T yn adnabod haint bacterol trwy MR1, hyd yma dydyn ni ddim yn siŵr o natur y cyfansoddyn metabolaidd hwn. Bydd angen arbrofion pellach i gadarnhau'r arsylwadau cynnar hyn. Bydd nodi’r cyfansoddyn y mae MR1 yn ei gyflwyno i’r celloedd T hyn gan ganiatáu iddyn nhw ladd celloedd canser, tra’n aros yn anadweithiol i gelloedd iach, yn gam nesaf pwysig. Y cam pwysig nesaf fydd canfod y cyfansoddyn y mae MR1 yn ei gyflwyno i’r celloedd-T hyn ac sy’n caniatáu iddyn nhw ladd celloedd canser heb ymosod ar gelloedd iach.
Cyhoeddwyd yr ymchwil, ‘MHC-related protein 1-restricted recognition of cancer via a semi-invariant TCR-alpha chain’, yn y cyfnodolyn Journal of Clinical Investigation. Ariannwyd yr ymchwil gan Ymddiriedolaeth Wellcome a phartneriaeth y Cancer Grand Challenges, Ymchwil Canser y DU, y Sefydliad Canser Cenedlaethol a’r Mark Foundation for Cancer Research.
Rhannu’r stori hon
Newyddion cysylltiedig
Pobl
-
Professor
-
Research Fellow
