Mae practisau meddygon teulu yn ardaloedd cyfoethocaf Cymru yn cael mwy o gyllid nag ardaloedd difreintiedig
4 Hydref 2024
Mae dybryd angen adfer tegwch o ran cyllid practisau meddygon teulu yng Nghymru, yn ôl ymchwil newydd gan Brifysgol Caerdydd.
Mae astudiaeth newydd wedi canfod bod lefelau ariannu cyfredol gwasanaethau meddygon teulu a gofal sylfaenol yn annheg gan fod gan bractisau yn rhai o ardaloedd tlotaf Cymru y galw mwyaf gan gleifion ond mae’r rhain yn derbyn llai o arian na phractisau yn yr ardaloedd mwyaf cefnog.
Yn yr astudiaeth gyntaf o’i bath a gyhoeddwyd heddiw yn BJGP Open, mae ymchwilwyr wedi canfod, yn achos pob cynnydd 10% yn nifer y cleifion mewn practis meddyg teulu yn ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru, eu bod yn cael 1% yn llai o gyllid oherwydd polisïau ariannu cyfredol.
Dadansoddodd y tîm, a fu’n gweithio gydag ymchwilwyr gofal sylfaenol yn GIG Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru a Gogledd Iwerddon, ddata cyllido practisau meddygon teulu yng Nghymru rhwng 2014 a 2022. Ymchwilion nhw i degwch y dosbarthiad gan ddefnyddio canran y cleifion mewn practisau sy’n byw yn yr 20% o ardaloedd bach mwyaf difreintiedig yng Nghymru.
Er bod cyllid practisau wedi codi yn achos pob practis yn y cyfnod hwn o 8 mlynedd, canfu’r tîm i bractisau meddygon teulu yn ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru gael llawer llai o gyllid fesul claf na’r ardaloedd mwyaf cefnog.
Arweiniwyd yr astudiaeth gan Dr Jonny Currie, meddyg teulu wrth ei alwedigaeth yng Nghymru a Darlithydd Clinigol Anrhydeddus yn Is-adran Meddygaeth Poblogaeth Prifysgol Caerdydd. Dyma’r hyn a ddywedodd: “Gan mai ein practisau meddygon teulu yw’r lle cyntaf i’r rhan fwyaf o bobl ddod o hyd i wasanaethau iechyd, mae gofal sylfaenol yn hollbwysig o ran gwella iechyd y boblogaeth leol. Mae'r tanfuddsoddi hwn mewn meysydd lle mae'r angen ar ei ddwysaf yn debygol o gyfrannu at anghydraddoldeb iechyd sy’n bodoli eisoes ac mae angen rhagor o ddadansoddi a chymryd camau yn hyn o beth."
A minnau’n feddyg teulu sy’n ymarfer ym ‘mhen dwfn’ anghenion sy’n fwy cymhleth ac yn fwy heriol, mae darganfod bod practisau mewn meysydd fel ein maes ni wedi’u tanariannu’n strwythurol yn gryn ysgytwad. Gobeithiwn y bydd yr ymchwil hon yn annog ein corff proffesiynol a’n cydweithwyr yn Llywodraeth Cymru i ddod o hyd i ffyrdd o wrthdroi’r annhegwch hwn ar fyrder cyn i ragor o niwed posibl ddigwydd.
Ychwanegodd yr Athro Lewis, Athro Anrhydeddus yn Ysgol Feddygol Abertawe a Chyn-gyfarwyddwr Clinigol Cenedlaethol Gofal Iechyd Darbodus sy’n Seiliedig ar Werth GIG Cymru, a chyd-awdur yr astudiaeth: “Mae’r ymchwil hon yn dangos diffyg cyfatebiaeth rhwng cyllid i bractisau meddygon teulu yng Nghymru mewn ardaloedd mwy difreintiedig a’r ymchwil flaenorol a amlygodd anghenion iechyd uchel heb eu diwallu. Gallai buddsoddiad wedi’i dargedu mewn meysydd fel y rhain wella deilliannau cleifion, mynd i’r afael ag anghydraddoldeb iechyd, cefnogi’r pwysau ehangach ar restrau aros y GIG a chryfhau’r economi, gan sicrhau bod y broses o ddiwygio cyllid o fudd i’r cleifion, y GIG a Llywodraeth Cymru.”
Cyhoeddwyd yr ymchwil, ‘Exploring the equity of distribution of general medical services funding allocations in Wales: a time-series analysis’, yn y British Journal of General Practice Open.
