Mae gwyddonwyr yn galw am gymorth i achub gwenyn Cymreig mewn perygl

Mae gwyddonwyr wedi gofyn i’r cyhoedd i helpu i achub gwenyn Cymreig mewn perygl drwy gofrestru achosion o ble maen nhw’n eu gweld, gan helpu i ddiogelu peillwyr hynod werthfawr yng Nghymru.

Mae ymchwilwyr Prifysgol Caerdydd yn recriwtio cymorth y cyhoedd yng Nghymru i ddeall yn well y cynefinoedd sy’n cael eu colli a nifer y rhywogaethau gwenyn sydd mewn perygl yng Nghymru – gan ofyn i’r cyhoedd roi gwybod i’r ymchwilwyr mewn ap pan fyddan nhw’n gweld gwenynen yng Nghymru.

Gan ddefnyddio ap Spotabee, gall y gwyddonwyr greu map o rywogaethau gwenyn a phlanhigion ledled Cymru, a hynny ar ôl i aelodau’r cyhoedd gyflwyno lluniau o wenyn a phlanhigion yn eu hardal leol.

Datblygwyd yr ap gan dîm o ymchwilwyr sy’n gweithio ar brosiect Pharmabees sy’n ymchwilio i’r ffordd y gallwn ni ddefnyddio gwenyn, mêl a chwyr gwenyn mewn meddygaeth ac yn y frwydr yn erbyn archfygiau.

Dyma a ddywedodd yr Athro Les Baillie, Athro Microbioleg ym Mhrifysgol Caerdydd ac arweinydd prosiect Pharmabees: “Mae gwenyn gwyllt a chacwn yn dirywio’n fawr yng Nghymru ac mae nifer o rywogaethau o wenyn mewn perygl o gael eu colli am byth oni bai bod camau brys yn cael eu cymryd. Mae colli gwenyn Cymreig yn gysylltiedig â cholli 97% o ddolydd blodau gwyllt Cymru ers 1930, y cynnydd yn y defnydd o blaladdwyr yn ogystal â newid hinsawdd.

“Mae gwenyn yn chwarae rhan bwysig yn ein hecosystemau drwy beillio planhigion a chnydau. Ond hefyd mae gwenyn yn chwarae rhan hollbwysig yn ein hymchwil, gan ein helpu i chwilio am feddyginiaethau newydd i drin clefydau sy'n peryglu bywyd yn ogystal â mynd i'r afael ag ymwrthedd i wrthfiotigau ac archfygiau."

Mae ap Spotabee (ar gael ar iOS ac Android) yn mapio dosbarthiad gwenyn ledled Cymru ac yn cofnodi’r planhigion y mae gwenyn yn bwydo arnynt nhw.

Hyd yn hyn, mae mwy na 4000 o bobl wedi anfon lluniau o ble maen nhw wedi gweld gwenyn i’r ymchwilwyr, gan ganiatáu iddyn nhw ddefnyddio’r wybodaeth hon i fonitro effaith newid hinsawdd ar niferoedd ac amrywiaeth gwenyn. Bydd hyn yn helpu gwyddonwyr i gynllunio sut byddan nhw’n cefnogi cynefinoedd i wenyn Cymreig.