Adroddiad newydd yn amlygu perfformiad presennol y DU yn erbyn Nodau Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig

Wrth hyrwyddo’r bartneriaeth strategol rhwng Prifysgol Caerdydd a Dŵr Cymru, roedd Cyfarwyddwr y Sefydliad Ymchwil Dŵr, yr Athro Isabelle Durance a Chyfarwyddwr yr Amgylchedd Dŵr Cymru, yr Athro Tony Harrington wedi cyd-awduro pennod ar ddŵr a glanweithdra yn adroddiad 2022 ar gynnydd y DU tuag at fodloni Nodau Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig erbyn 2030. Ysgrifennwyd y datganiad hwn i'r wasg gan Rwydwaith Compact Byd-eang y Cenhedloedd Unedig y DU a gydlynodd y broses aml-randdeiliad a arweiniodd at yr adroddiad Cyrraedd y Nod 2.0 terfynol.

Mae angen gweithredu ar frys i sicrhau bod y DU yn cyflawni’r ymrwymiadau uchelgeisiol a wnaeth i roi terfyn ar dlodi, anghydraddoldebau, a lleihau risgiau newid hinsawdd a dirywiad ecolegol

Mae adroddiad newydd a ryddhawyd heddiw (28 Medi 2022) wedi tynnu sylw at ddiffyg cynnydd y Llywodraeth tuag at gyflawni ei hymrwymiadau i gyflawni Nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig yn y DU.

Mae’n galw ar y Prif Weinidog Liz Truss i ddangos arweiniad drwy osod cyfrifoldeb am y Nodau Datblygu Cynaliadwy yn ei swyddfa ei hun i sicrhau eu bod wedi’u hintegreiddio’n llawn ar draws y llywodraeth.

Dyma’r ail adroddiad yn y gyfres ac mae’n dangos cyflwr gwaethygol llawer o’r Nodau Datblygu Cynaliadwy yn y DU, yn enwedig y rhai sy’n ymwneud â thlodi ac anghydraddoldeb. Mae’n amlygu’r perygl sylweddol y bydd ansawdd bywyd yn gwaethygu yn y DU os na chymerir camau, yn enwedig yng ngoleuni’r argyfwng ynni a chostau byw a’r risgiau cynyddol o newid yn yr hinsawdd. Mae uchafbwyntiau’r adroddiad yn cynnwys:

• Dim ond ar 17% o'r targedau sy'n berthnasol i gyflawni'r Nodau domestig y mae'r DU yn perfformio'n dda (gwyrdd).
• O gymharu â 2018, mae’r canlyniadau hyn yn awgrymu gwelliannau mewn 23 o Dargedau, atchweliad mewn 18 Targed, a dim newid mewn 65 o’r Targedau a raddiwyd yn oren neu’n goch bedair blynedd yn ôl.
• Mae tlodi ac anghydraddoldeb yn parhau i ddyfnhau. Mae un o bob pump o bobl yn byw mewn tlodi ar hyn o bryd ac amcangyfrifir y bydd angen £800 yn ychwanegol ar weithwyr ar y cyflog byw cenedlaethol eleni - y gwahaniaeth o 13 wythnos o fwyd - i gwrdd â chostau byw.
• Mae heintiau anadlol (ar wahân i COVID-19) yn effeithio’n bennaf ar y rhai sy’n byw yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig ac amcangyfrifir bod llygredd aer yn lleihau disgwyliad oes o 7-8 mis yn y DU.
• Mae cynnydd wedi’i wneud i gynyddu maint a chwmpas ein hymdrechion i fynd i’r afael â’r newid yn yr hinsawdd, ond mae’r llywodraeth a busnes yn colli cyfle i ddefnyddio fframio cyfannol y Nodau Datblygu Cynaliadwy i fynd i’r afael â heriau systemig.

Daw’r adroddiad, Cyrraedd y Nod 2.0, gan Rwydwaith Compact Byd-eang y Cenhedloedd Unedig y DU, rhwydwaith o dros 850 o sefydliadau sy’n ymroddedig i sbarduno twf cynaliadwy drwy arferion busnes cyfrifol gan gynnwys y Nodau Datblygu Cynaliadwy.

Mae Mesur 2.0 yn ganlyniad proses aml-randdeiliad i ddangos perfformiad presennol y DU yn erbyn y Nodau Datblygu Cynaliadwy, y cyfleoedd a’r heriau sydd o’n blaenau, ac argymhellion rheng flaen ar gyfer cyflawni Targedau’r Nodau Datblygu Cynaliadwy. Mae mwy na 100 o sefydliadau ac unigolion wedi cymryd rhan, gan gynnwys busnesau, elusennau, y byd academaidd a chymdeithasau proffesiynol.

Mae’r prosiect yn edrych ar bob un o’r 17 Nodau Datblygu Cynaliadwy a 169 o dargedau ac yn defnyddio polisi cyhoeddus presennol a data cyhoeddedig i ddeall perfformiad y DU. Mae’r asesiad perfformiad eang a manwl hwn wedi’i ddatblygu gan nad yw Llywodraeth y DU wedi cynnal ei Hadolygiad Cenedlaethol Gwirfoddol ei hun ers 2019.

O ganlyniad, mae Rhwydwaith Compact Byd-eang y Cenhedloedd Unedig y DU yn credu nad yw'r cysylltiadau rhwng targedau a'r angen am gydweithio traws-sector i fynd i'r afael â materion yn cael eu hystyried fel y rhai mwyaf effeithiol.

Yn ei hanerchiad i Gynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig yr wythnos diwethaf, mynegodd y Prif Weinidog Liz Truss “rhaid i’n hymrwymiad i obaith a chynnydd ddechrau gartref – ym mywydau pob dinesydd yr ydym yn ei wasanaethu”.

Dywedodd yr Arglwydd McConnell, Cyd-Gadeirydd y Grŵp Seneddol Hollbleidiol ar Nodau Byd-eang y Cenhedloedd Unedig: “Nid oes neb yn amau ​​​​bod y sefyllfa economaidd a diogelwch sy’n wynebu’r byd yn ddifrifol iawn, ond mae hynny’n rheswm i ddefnyddio’r Nodau Datblygu Cynaliadwy fel y fframwaith ar gyfer adferiad, nid rheswm i symud yn ôl ar ein huchelgeisiau y cytunwyd arnynt yn 2015. Mae angen i lywodraeth genedlaethol a lleol yn y DU wella eu gêm, gan osod targedau clir a mesur eu heffaith.Ni allwn fforddio gadael mwy o bobl ar ôl, yn gartref neu o gwmpas y byd.”

Dywedodd Rachel McEwen, Prif Swyddog Cynaliadwyedd SSE: “Mae Nodau Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig yn fframwaith gwych i fusnesau alinio iddo wrth geisio creu gwerth i gyfranddalwyr a chymdeithas. Ond nid yw'n ddigon i gael ein hysbrydoli ganddyn nhw – mae'n rhaid i ni weithredu arnynt a dangos yn dryloyw i'r holl randdeiliaid y cynnydd sy'n cael ei wneud. Dyna pam mae'r adroddiad Cyrraedd y Nod hwn mor bwysig”.

“Mae Cyrraedd y Nod 2.0 yn darparu asesiad hanfodol o gynnydd y DU tuag at y dyfodol yr ydym ei eisiau. Yn anffodus, nid yw’n stori lwyddiant eto, ond mae achos gobaith. Mae’r adroddiad yn cynnwys enghreifftiau ysbrydoledig o waith sydd eisoes yn cael ei wneud gan y gymuned fusnes, buddsoddwyr, cymdeithas sifil, y byd academaidd, a llywodraethau i hyrwyddo’r Nodau” meddai Steve Kenzie, Cyfarwyddwr Gweithredol Rhwydwaith Compact Byd-eang y Cenhedloedd Unedig yn y DU. “Mae gan yr agenda hon gefnogaeth ar draws y sbectrwm gwleidyddol. Gydag arweinyddiaeth gref, mae potensial aruthrol i ddefnyddio’r adnoddau a chyflawni’r newid sydd ei angen arnom i gyflawni’r Nodau Datblygu Cynaliadwy erbyn 2030.”

Mae'r adroddiad ar gael i'w lawrlwytho yma.