Practitioner review examines the importance of understanding depression in young people with neurodevelopmental disorders

Mae ymchwilwyr wedi cynnal adolygiad sydd wedi'i anelu at glinigwyr, sy'n archwilio'r canfyddiadau diweddaraf ar iselder ymhlith pobl ifanc ag anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd (ADHD) ac anhwylder y sbectrwm awtistiaeth (ASD).

Cafodd yr adolygiad ei ysgrifennu gan yr Athro Anita Thapar, Dr Lucy Riglin a Dr Olga Eyre o Ganolfan Iechyd Meddwl Pobl Ifanc Wolfson a'r Dr Lucy Livingston o'r Sefydliad Niwrowyddoniaeth ac Iechyd Meddwl ym Mhrifysgol Caerdydd.

Mae pobl ifanc sydd ag anhwylderau niwroddatblygiadol, fel ADHD ac ASD, yn dangos cyfraddau uchel o broblemau iechyd meddwl, ac o'r rhain iselder yw un o'r rhai mwyaf cyffredin.

Mae iselder ymhlith pobl ifanc sydd ag ASD ac ADHD yn gysylltiedig ag ystod o ganlyniadau gwael. Felly, mae mawr angen gwybodaeth am sut y dylai clinigwyr asesu, adnabod a thrin iselder yng nghyd-destun yr anhwylderau niwroddatblygiadol hyn.

Dywedodd yr Athro Anita Thapar, prif awdur yr adolygiad: "Rydym yn rhoi trosolwg o'r ymchwil ddiweddaraf ar iselder ymhlith pobl ifanc sy'n meddu ar ADHD ac ASD, gan gynnwys mecanweithiau posibl sy'n sail i'r cysylltiad rhwng ADHD/ASD ac iselder, yn ogystal â chyflwyno, asesu a thrin iselder yn yr anhwylderau niwroddatblygiadol hyn.

“Rydym hefyd yn trafod y goblygiadau i glinigwyr ac yn gwneud argymhellion ar gyfer ymchwil hanfodol yn y dyfodol yn y maes hwn."

Mae iselder yn arbennig o gyffredin mewn pobl ifanc sydd ag ADHD ac ASD. Mae astudiaethau wedi dangos bod 23% o unigolion gyda ADHD wedi dilyn hyd at 19 oed yn profi iselder, ac mae 44% wedi profi pennod ddigalon cyn eu bod yn 30 oed.

Yn ASD, amcangyfrifodd un meta-ddadansoddiad diweddar 10.6% o achosion o iselder, sef pedair gwaith a welir fel arfer yn datblygu ieuenctid, ac mae'r achosion ond yn cynyddu ymhellach wrth i unigolion bontio i fod yn oedolion.

Ychwanegodd yr Athro Thapar: "Mae'r adolygiad hwn wedi tynnu sylw at lawer o fylchau ymchwil. Un bwlch trawiadol yw bod ymchwil wedi canolbwyntio'n llwyr ar ADHD neu ASD mewn pobl ifanc er gwaethaf eu gorgyffwrdd sefydledig.

"Ail fwlch yw, er bod pobl ifanc sydd ag ADHD/ASD mewn perygl uwch ar gyfer iselder, mae'n parhau i fod yn anhysbys sut orau i sgrinio am ac asesu iselder yng nghyd-destun anhwylderau niwroddatblygiadol. Nid yw llawer o fesurau iselder a ddefnyddir yn eang wedi'u dilysu mewn unigolion ADHD neu ASD."

"O'n hadolygiad, ein prif neges i glinigwyr yw bod risgiau ar gyfer iselder yn ADHD/ASD yn cynnwys hanes teuluol o iselder, anniddigrwydd, alexithymia (problemau gyda deall emosiynau rhywun) a straeniau cymdeithasol.

Daeth yr Athro Thapar i'r casgliad: "Rwy'n edrych ymlaen at barhau i gydweithio â chydweithwyr ar draws Canolfan Wolfson i gynnal rhagor o ymchwil yn y maes hwn, gan ein helpu i ddeall yn well pa fesurau all adnabod iselder yn ADHD ac ASD yn ogystal â'r strategaethau atal iselder gorau posibl ar gyfer pobl ifanc ag anhwylderau niwroddatblygiadol."

Mae'r adolygiad llawn, Anhwylder Diffyg Canolbwyntio a Gorfywiogrwydd ac Anhwylder Sbectrwm Awtistiaeth: Pwysigrwydd Iselder, ar gael i'w weld ar-lein yn y Journal of Child Psychology and Psychiatry ac mae'n fynediad agored.