Yr Athro Aseem Inam yn cyhoeddi rhifyn arbennig o gyfnodolyn ar newid trefol

Yr Athro Inam, deiliad Cadair Dylunio Trefol yn Ysgol Pensaernïaeth Cymru, yw golygydd gwadd rhifyn arbennig o'r cyfnodolyn rhyngwladol Urban Planning ar thema "City as flux: Interrogating the changing nature of urban change."

Cynsail y rhifyn arbennig yw bod trefolion - yn enwedig y rheini sydd â chefndir mewn meysydd proffesiynol fel pensaernïaeth, pensaernïaeth tirwedd, dylunio trefol a chynllunio dinesig - yn tueddu i fod wedi'u hyfforddi i ystyried dinas fel gwrthrych sydd wedi'i gynllunio, dylunio a'i adeiladu yn ôl gweledigaethau pendant.  Mewn gwirionedd, mae'r ddinas yn newid yn barhaus ar raddfeydd amser gwahanol: yn ôl yr awr, yr wythnos, y flwyddyn, y degawd a'r ganrif.  Felly tra bo daearyddwyr a haneswyr trefol wedi astudio newid ers tro, nid yw meddwl o'r fath eto wedi treiddio i ymarfer trefol mewn ffordd ystyrlon.  Beth fyddai'r manteision, pe bai trefolaeth, fel gwrthrych i'w astudio ac fel dull ymarfer, yn cael ei ystyried o safbwynt newid parhaus yn hytrach na fel gwrthrych yn unig?  Pam fyddai gwrthdroi blaenoriaethau ontolegol fel hyn yn ddefnyddiol?  Byddai'n ddefnyddiol am dri rheswm.

Yn gyntaf, mae'n galluogi ymchwilwyr i sicrhau dealltwriaeth lawnach o ficro-brosesau newid trefol ar waith.  Er enghraifft, i ddeall trefolaeth yn fwy cywir, rhaid caniatáu ar gyfer ymddangosiad a syndod; hynny yw, rhaid ystyried y posibilrwydd fod gan drefolaeth oblygiadau y tu hwnt i'r hyn a ddychmygwyd yn wreiddiol.  Yn ail, yn ogystal â pheidio â gwybod llawer am ficro-brosesau newid, yn aml ni wyddom ni ddigon am sut y caiff newid ei gyflawni mewn gwirionedd.  Er mwyn deall hyn, mae angen i ni gael dadansoddiad o drefolaeth sy'n ddigon manwl i ddangos sut y cyflawnwyd newid ar lawr gwlad, hynny yw, sut y troswyd syniadau'n weithredoedd, a thrwy wneud hynny, sut y cawsant eu haddasu, eu cymhwyso a'u newid.  Yn drydydd, mae un rheswm pwysig dros anfodlonrwydd gyda'r agwedd draddodiadol at newid - yr agwedd sy'n blaenoriaethu sefydlogrwydd ac sy'n trin newid fel epiffenomen - yn batrymol.  Yn aml nid yw strategaethau ar gyfer newid ar sail y farn honno'n cynhyrchu newid, heb sôn am drawsnewid.

Drwy broses drylwyr o adolygu dwbl-ddall gan gymheiriaid, derbyniwyd chwe erthygl i'w cyhoeddi yn y cyfnodolyn, gan gynnwys "Fits‐and‐Starts: The Changing Nature of the Material City" gan yr Athro Inam, a "Change by Activism: Insurgency, Autonomy and Political Activism in Potosí-Jerusalén in Bogotá, Colombia" gan Juan Usubillaga, myfyriwr doethurol yn Ysgol Pensaernïaeth Cymru.  Mae'r rhifyn arbennig cyfan ar gael ar-lein yn gyhoeddus ac am ddim.