Mynd i'r afael ag unigrwydd gyda thechnoleg realiti cymysg

Mae gwyddonwyr yn ystyried a ellir defnyddio technoleg oddi ar y silff sy'n dwyn ynghyd y byd rhithwir a chorfforol i fynd i'r afael â phroblem gynyddol o unigrwydd yn y DU.

Mae'r tîm yn asesu addasrwydd a dichonoldeb dyfeisiau a allai, er enghraifft, arddangos hologramau byw o ffrindiau a theulu mewn ystafell fyw i ail-greu'r rhyngweithiadau cymdeithasol sydd mor bwysig i lawer o bobl.

Wedi'i leoli gannoedd o filltiroedd i ffwrdd oddi wrth ei gilydd, gallai ffrindiau a pherthnasau brofi cysylltiad llawer agosach at ryngweithio bywyd go iawn, meddai'r tîm, boed hynny yn eu cartref eu hunain neu mewn lleoliad gofal.

Mae'r prosiect yn ymgais i fynd i'r afael ag unigrwydd cronig, gyda thua 1.5m o bobl 50 oed a throsodd yn y DU yn dweud eu bod yn dioddef o'r cyflwr. Awgrymodd papur gwyn diweddar gan lywodraeth y DU y gallai unigrwydd gostio hyd at £2.5 biliwn y flwyddyn i gyflogwyr y sector preifat oherwydd absenoldeb a cholledion cynhyrchiant.

Mae'r broblem gynyddol hon wedi gwaethygu gan y nifer o gyfnodau clo a gafwyd yn ystod pandemig y coronafeirws dros y 18 mis diwethaf, gan dorri'r cysylltiadau corfforol rhwng ffrindiau a pherthnasau hyd yn oed ymhellach.

Diolch i gyllid newydd gan UKRI, bydd Prifysgol Caerdydd yn ceisio datblygu prototeip meddalwedd a fydd yn cynnwys clustffonau realiti rhithwir, a gaiff eu gwisgo gan ddefnyddiwr, a 'robot rhith-bresenoldeb' sy'n gallu tywynnu lluniau a synau'r ffrindiau a'r perthnasau yn ôl i'r defnyddiwr mewn gwahanol siapiau a ffurfiau, megis hologram.

Mae'r ymchwilwyr yn disgrifio'r dechnoleg fel 'realiti cymysg' ac yn hoffi'r profiad o chwarae'r gêm ffôn clyfar boblogaidd Pokémon Go.

"Gallwch ddychmygu perthynas oedrannus yn eistedd yn eu hystafell fyw gyda phaned o de a rhyngweithiadau â'u perthnasau fel pe baent yn eistedd o'u blaenau," meddai prif ymchwilydd y prosiect, Dr Daniel J. Finnegan, o Ysgol Cyfrifiadureg a Gwybodeg Prifysgol Caerdydd.

"Gellid defnyddio'r dechnoleg hon i wneud hologramau o bobl a allai yn llythrennol fod cannoedd neu filoedd o filltiroedd i ffwrdd a chaniatáu i bobl sgwrsio neu chwarae gemau gyda'i gilydd fel petaen nhw yn yr un lle yn gorfforol. Ein nod yw cefnogi gweithgareddau adeiladu cymunedol a lleihau'r epidemig unigrwydd cynyddol.

Bydd camau cyntaf y prosiect yn cynnwys casglu gwybodaeth gan ddefnyddwyr posibl, gyda phris a thechnoleg yn rhwystrau posibl i'r henoed.

Mae Dr Finnegan yn bwriadu gweithio ochr yn ochr ag elusennau a sefydliadau eraill i ddatblygu'r cynnyrch a helpu i'w gyflwyno i randdeiliaid, gyda phwyslais arbennig ar ddatblygu rhaglenni hyfforddiant i ofalwyr i'w harfogi â'r sgiliau TG angenrheidiol ar gyfer defnyddio'r dechnoleg.

"Mewn byd sy'n cael ei reoli gan y cyfryngau cymdeithasol, lle mae gennym gymaint o offer a thechnolegau i gysylltu â phobl eraill, mae unigrwydd yn parhau i fod yn broblem enfawr," parhaodd Dr Finnegan.

"Rwy'n credu y gallai hyn fod yn gysylltiedig â'r profiad bas o gysylltedd y mae'r technolegau hyn yn ei ddarparu. Mae mwy i deimlo cysylltiad na chael eich cysylltu – mae angen cyd-ddealltwriaeth, y cyfle i gymdeithasu, asiantaeth ac annibyniaeth, a rhannu profiadau ystyrlon a rhyngweithio â bodau dynol eraill.

"Drwy ddefnyddio technoleg mewn ffordd ddeallus, ystyrlon ac sy'n cael ei gyrru gan ymchwil, nod y prosiect hwn yw lleihau teimladau o unigrwydd yn emosiynol a chymdeithasol a mynd rhywfaint o'r ffordd i fynd i'r afael â'r broblem gynyddol yn y DU."

Roedd y cyllid, a ddyfarnwyd drwy UKRI, yn rhan o Gystadleuaeth Fyd-eang Hirhoedlog Iach, gyda dros 500 o wobrau gwerth £62,500 yr un yn cael eu cyhoeddi'n fyd-eang fel cyllid sbarduno i ddatblygu syniadau arloesol.