Troelli cemegolion ar gyfer adweithiau cyflymach

Mae gwyddonwyr Prifysgol Caerdydd wedi dyfeisio ffordd newydd o wneud adweithiau hyd at 70 gwaith yn gyflymach trwy ddefnyddio offer o'r radd flaenaf i droelli cemegolion o gwmpas.

Fe wnaethant ddarganfod y gellid cymysgu adwaith cemegol yn effeithlon trwy droelli cemegolion a chatalyddion o gwmpas mewn tiwb bach, gan beri i'r adweithiau ddigwydd yn gynt o lawer.

Gallai'r canfyddiadau newydd gael dylanwad dwys ar y ffordd y mae cemegolion yn cael eu gwneud mewn amrywiaeth eang o ddiwydiannau, o ddatblygu cyffuriau i amaethyddiaeth a phersawr.

Mae'r canlyniadau wedi'u cyhoeddi yn y cyfnodolyn cemeg blaenllaw, Angewandte Chemie.

Maent wedi arwain at ddyfarnu grant ymchwil mawr gan y Cyngor Ymchwil Biodechnoleg a’r Gwyddorau Biolegol (BBSRC) sy'n caniatáu i'r tîm ymchwil ehangu eu darganfyddiadau mewn cydweithrediad â diwydiant.

Mae'r syniad yn seiliedig ar gemeg llif, lle mae adweithiau cemegol yn digwydd yn barhaus mewn llif hylif sy'n llifo o fewn tiwb neu bibell, yn hytrach na dulliau 'cynhyrchu swp' mwy traddodiadol pan ychwanegir cemegolion i mewn i lestr fel fflasg ac yna cesglir y cynnyrch.

Mae cemeg llif yn newid y ffordd y mae adweithiau cemegol yn cael eu cyflawni, gan ddarparu adweithiau mwy diogel a chyflym a chynhyrchion glanach.

Gall ychwanegu catalyddion i mewn i system lif wella'r adwaith, ond mae'r tîm o'r Ysgol Cemeg wedi bod yn chwilio am ffyrdd i wella cymysgu cemegolion heb gynnwys ffactorau fel adweithedd a detholusrwydd.

Yn eu hastudiaeth, ymchwiliodd y tîm, a oedd yn cynnwys yr Athro Rudolf Allemann a’r Athro Thomas Wirth, i ddull a elwir yn ‘Cromatograffeg cerrynt gwrth-berfformiad uchel’ (HPCCC) lle mae cemegolion a chatalyddion yn cael eu troelli o gwmpas mewn tiwb bach.

Dangosodd eu canlyniadau y gellid perfformio adweithiau cemegol hyd at 70 gwaith yn gyflymach gan ddefnyddio'r dechneg troelli hon.

Wrth drafod y canfyddiadau, dywedodd yr Athro Wirth: Mae'r defnydd newydd o beiriant HPCCC ar gyfer cymysgu effeithlon iawn yn gyffrous iawn. Bellach gallwn gyflymu adweithiau trwy gymysgu cyflym a chael mynediad cyflym at gyfansoddion cemegol pwysig. Gan fod fersiynau mawr o’r peiriannau hyn yn bodoli, mae’r defnydd diwydiannol o’r effeithiau a gyflwynwyd gan ein grwpiau ymchwil o fewn cyrraedd ”.