Prifysgolion yn lansio prosiect ymchwil ar agweddau’r DU at bandemig y coronafeirws

Mae un o’r prosiectau ymchwil cyntaf sy’n ceisio mesur agweddau ac ymatebion y cyhoedd i bandemig y coronafeirws yn cael ei lansio yng Nghaerdydd.

Mae arbenigwyr ym Mhrifysgol Caerdydd a Phrifysgol Metropolitan Caerdydd yn galw ar bobl ledled y DU i gymryd rhan mewn arolwg er mwyn asesu sut y mae pobl yn teimlo ac yn ymateb i un o’r argyfyngau iechyd mwyaf sy’n wynebu’r wlad mewn hanes diweddar.

Mae’r holiadur eang yn gofyn i ba raddau y mae pobl yn teimlo bod y pandemig yn effeithio ar eu bywydau, a beth yw eu barn ar y ffordd y mae’r llywodraeth a’r gwasanaethau iechyd yn ymateb.

Mae’r ymchwilwyr yn gobeithio y bydd hyd at 10,000 o bobl yn cymryd rhan - a bydd y rhai sy’n trefnu’r ymateb rheng flaen yn cael mynediad cynnar at yr adroddiadau er mwyn eu helpu i lywio’r mesurau y maent yn eu cymryd.

Dywedodd Dr Rhiannon Phillips, arweinydd y prosiect a darlithydd mewn seicoleg iechyd a lles ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd: “Rydym wedi sefydlu’r prosiect hwn yn gyflym iawn oherwydd ein bod eisiau recordio’r hyn sy’n digwydd nawr. Dyma un o’r prosiectau cyntaf o’i fath yn y DU.

“Mae’n gyfnod ansicr i nifer o bobl - mae’r sefyllfa’n newid yn gyflym - ac rydym am wneud yn siŵr ein bod ni’n recordio’r cyfan yn y presennol gan gynnwys yr heriau yr ydym yn eu wynebu.”

Dywedodd Dr Emma Thomas-Jones, ymchwilydd sy’n arwain ymchwil ar heintiau, llid ac imiwnedd ym Mhrifysgol Caerdydd: “Rydym am gael gwybod beth mae pobl yn ei feddwl, ei deimlo ac yn ei wneud nawr er mwyn ymateb i’r argyfwng - ond hefyd er mwyn creu cofnod hanesyddol.”

Dylech allu cwblhau'r arolwg mewn tua 20-30 munud ac mae’r cwestiynau’n cynnwys:

• Pa mor ddifrifol ydych chi’n credu bydd y coronafeirws yn y DU?
• A oes ofn y coronafeirws arnoch?
• Pa mor aml ydych chi’n meddwl am y coronafeirws?
• Pa gamau penodol ydych chi’n eu cymryd a pha mor effeithiol fydd y camau hyn yn eich tyb chi?
• Ydych chi wedi cael digon o wybodaeth am Covid-19 a pha ffynonellau yr ydych chi’n ymddiried ynddynt?

Dywedodd yr ymchwilwyr eu bod nhw am gael sylwadau gan bobl 18 oed neu hŷn gydag amrywiaeth o brofiadau, ond roedden nhw’n arbennig o awyddus i gael ymateb gan ddynion, pobl dan 30 oed a phobl dros 60 oed. Hoffent hefyd glywed gan bobl sy’n cael y sefyllfa bresennol yn arbennig o anodd oherwydd eu hamgylchiadau personol.

Bydd yr holiadur yn cael ei anfon at 36,500 o bobl drwy’r prosiect Doeth am Iechyd Cymru, sy’n casglu data er mwyn creu darlun manwl o iechyd y genedl er mwyn helpu i gynllunio ar gyfer anghenion y dyfodol. Ond mae’r ymchwilwyr yn pwysleisio eu bod nhw eisiau i bobl ledled y DU i gymryd rhan.

Maent yn bwriadu cynnal yr arolwg, nad yw’n cael ei ariannu ar hyn o bryd, eto mewn tri mis ac yna ymhen blwyddyn er mwyn mesur sut mae agweddau’n newid dros amser.

Dywedodd Dr Thomas-Jones o Ganolfan Treialon Ymchwil Prifysgol Caerdydd: “Rydym yn gobeithio bydd yr ymchwil hon yn ein helpu i ddeall profiadau pobl o’r pandemig nawr - ac wrth iddo ddatblygu - i helpu sefydliadau iechyd a’r GIG i ymateb mewn amser real.

“Rydym hefyd yn gobeithio y bydd yn helpu i lywio’r ymateb i unrhyw bandemigau a allai’r DU eu hwynebu yn y dyfodol.”

Mae’r ymchwilwyr yn bwriadu llunio adroddiad terfynol ar y prosiect a pharatoi erthygl ar gyfer cyfnodolyn academaidd. Maent hefyd yn gobeithio defnyddio eu canfyddiadau at ddibenion addysgu.

Bydd yr arolwg ar agor tan 12 Ebrill.