Cysylltiad rhwng newidiadau i berfedd eirth gwyn ac enciliad iâ môr yr Arctig

Yn ôl astudiaeth newydd gan Brifysgol Caerdydd ac Arolwg Daearegol yr Unol Daleithiau, mae enciliad iâ môr yr Arctig yn newid bacteria perfedd eirth gwyn, a allai gael goblygiadau negyddol ar iechyd hirdymor y rhywogaeth.

Eirth gwyn yw un o'r mamaliaid morol yn yr Arctig sy'n dibynnu fwyaf ar iâ, ac maent yn ddangosyddion allweddol o newid iechyd ac amgylcheddol ecosystem yr Arctig. Ers dechrau'r ganrif, mae gostyngiadau dramatig i iâ môr wedi achosi rhaniad mewn ymddygiad eirth gwyn deheuol Môr Beaufort, gyda rhai yn parhau i ddilyn iâ môr sy'n encilio (eirth ar y môr) ac eraill yn mabwysiadu ymddygiad newydd ac yn mudo i gynefinoedd arfordirol ar y tir (eirth y tir).

I ddeall effaith fiolegol bosibl y newid ymddygiadol hwn, fe wnaeth ymchwilwyr ym Mhrifysgol Caerdydd ddadansoddi dros 100 o samplau ysgarthol eirth gwyn, yn edrych yn benodol ar gyfansoddiad bacteriol microbiota'r perfedd, a sut mae hyn yn wahanol rhwng eirth gwyn ar y môr ac ar y tir.

"Rydym wedi canfod bod amrywiaeth a chyfansoddiad microbiota'r perfedd yn wahanol iawn mewn eirth gwyn ar y tir o'i gymharu â'r rhai hynny sy'n aros ar iâ'r môr drwy'r flwyddyn, gan ddangos am y tro cyntaf bod newidiadau sy'n cael eu hysgogi gan newid byd-eang yn gysylltiedig â newidiadau yn y perfeddyn," esboniodd Sophie Watson, ymchwilydd PhD o Ysgol y Biowyddorau ym Mhrifysgol Caerdydd.

"Mae'r canlyniadau hyn yn dangos, yn wyneb newid hinsoddol cyflym, bod uniadau microbiota o fewn y perfedd yn prysur ddatgyplu, gyda'r potensial o ddinistrio miloedd o flynyddoedd o addasiadau cyd-esblygol."

Eglurodd Dr Sarah Perkins o Ysgol y Biowyddorau Prifysgol Caerdydd beth oedd arwyddocâd y canfyddiadau:

"Mae gan ficrobiota'r perfedd rôl hanfodol mewn iechyd eirth gwyn. Mewn rhai achosion, gallai newidiadau yn amrywiaeth a chyfansoddiad cymunedau bacteriol y perfedd fod yn niweidiol i iechyd unigol, ac mae angen gwneud gwaith pellach i ddeall sut mae'r gwahaniaethau hyn yn effeithio ar eirth gwyn.

"Mae deall y ffyrdd y mae eirth gwyn yn ymateb i ddadleoliad o ganlyniad i'r newid yn yr hinsawdd yn hanfodol i ddeall a fydd y rhywogaeth yn gallu ymdopi ag amgylchedd sy'n fwyfwy anrhagweladwy ac ansefydlog."

Mae 'Global change-driven use of onshore habitat impacts polar bear faecal microbiota' wedi'i gyhoeddi yn The ISME Journal.