Demonisation of smoking and drinking in pregnancy can prevent cessation

Yn ôl astudiaeth newydd gan Brifysgol Caerdydd, gall bod yn llawdrwm ar fenywod sy'n smygu neu'n yfed tra'n feichiog eu cymell i wneud hynny'n gyfrinachol, yn hytrach na dod o hyd i'r cymorth sydd ei angen arnynt i roi'r gorau iddi.

Soniodd y rhai a gafodd gyfweliad ar gyfer yr astudiaeth am yr ymatebion negyddol iddynt brofi wrth smygu neu yfed ychydig bach o alcohol yn gyhoeddus tra'n feichiog, ac o ganlyniad, byddent yn smygu ac yn yfed gartref yn lle hynny.

Soniodd y menywod hefyd eu bod wedi cuddio'r ffaith eu bod yn smygu rhag eu bydwragedd a'u partneriaid, gyda rhai'n datgelu bod gan eu partneriaid wrthwynebiad chwyrn i smygu a'u bod yn hynod o feirniadol ohonynt.

Ar y llaw arall, er nad oedd alcohol yn cael ei yfed yn gyhoeddus oherwydd y stigma sydd ynghlwm wrth hynny, roedd rhai partneriaid yn annog eu gwragedd a'u cariadon i yfed alcohol ar yr aelwyd, am eu bod yn mwynhau gwneud hynny gyda'i gilydd cyn beichiogi.

Soniodd cyfranogwyr oedd yn yfed neu'n smygu hefyd am berthynas lletchwith gyda bydwragedd a gweithwyr iechyd proffesiynol eraill, gan gynnwys cael cyngor iechyd cyhoeddus mewn modd oedd yn swnio'n feirniadol, a hynny'n ei dro'n eu gwneud yn llai tebygol i geisio cyngor a chefnogaeth y bobl hynny.

Roedd llawer o'r cyfranogwyr o'r farn ei bod yn dderbyniol i fenyw feichiog smygu'n breifat. Roedd hynny'n gyferbyniad llwyr â'u barn am smygu'n gyhoeddus, oedd yn cael ei ystyried fel bod yn amhriodol. Soniodd rhai cyfranogwyr oedd wedi smygu tra'n feichiog y bydden nhw'n dal i feirniadu menywod beichiog oedd yn smygu'n gyhoeddus.

Ni chafodd y condemniad o'r rheiny a smygai'n gyhoeddus tra'n feichiog ei gyfyngu i sigarennau; cafodd un defnyddiwr e-sigarennau ei beirniadu gan ddieithriaid hefyd.

Yn ôl Dr Aimee Grant, awdur arweiniol ar yr astudiaeth, oGanolfan Treialon Ymchwil Prifysgol Caerdydd: "Caiff beirniadaeth foesegol ei hanelu fyth a hefyd at famau drwy gyfeirio at ymddygiad iechyd tra'n feichiog, ac mae mamau dosbarth gweithiol yn enwedig yn destun y feirniadaeth hon, sy'n anwybyddu heriau byw ar incwm isel.

Yn ôl Dr Dunla Gallagher, aelod o'r tîm astudio: "Erbyn hyn, nid yw menywod beichiog yn bobl sy'n gyfrifol am eu hunain, ac mae stigma'n codi pan mae pobl eraill o'r farn y dylai menywod beichiog allu rhoi eu holl egni a'u blaenoriaethau ar y baban y maent yn ei gario, yn hytrach na'u hanghenion eu hunain. Fodd bynnag, prif nod y menywod hynny'n aml yw crafu byw ar incwm isel iawn, sy'n gryn her, ac roedd smygu'n ffordd o ymdopi ar gyfer rhai o'r menywod hynny.

"Yn hytrach na stigma, mae angen empathi ar fenywod, a chydnabyddiaeth o'r heriau sy'n codi yn sgîl beichiogrwydd, o ran dewisiadau annibynnol menywod.

Ychwanegodd Dr Grant: "Os ydym eisiau dylunio gwasanaethau fydd yn cael eu defnyddio'n gyson, a gwneud gwahaniaeth go iawn i ymddygiadau iechyd mamol, mae angen i ni ystyried y profiadau a'r heriau goddrychol y mae menywod beichiog yn eu hwynebu wrth drafod mathau derbyniol o famolaeth. O ganlyniad, bydd gennym bolisi ac ymarfer gwybodus, sy'n ymgysylltu â defnyddwyr posibl gwasanaethau iechyd, yn hytrach na'u hynysu."

Mae'r astudiaeth, 'Understanding health behaviours in pregnancy and infant feeding intentions in low-income women from the UK through qualitative visual methods and application to the COM-B model' wedi'i gyhoeddi yn BMC Pregnancy and Childbirth. Cafodd ei gefnogi gan Wellcome.

Mae'r data ynghylch smygu'n cael ei archwilio'n fanylach yn: 'Smoking during pregnancy, stigma and secrets: visual methods exploration in the UK' sydd wedi'i gyhoeddi yn Women and Birth.