Gwrthsefyll, trafod, goroesi: Sut beth oedd bod yn ddyn ac yn gaethwas yn Unol Daleithiau America?

Llyfr cyntaf gan hanesydd o Gaerdydd sy'n herio syniadau o gymdeithas unedig o gaethweision i ailosod safbwyntiau gwrywdod ymhlith dynion oedd yn gaethweision

Mae Contesting Slave Masculinity in the American Southgan Dr David Doddington, yn herio modelau hanesyddol o undod caethweision ac yn datgelu sut roedd gwrthsefyll, llety, a goroesi yn erbyn gormes yn seiliedig ar ryw, yn ogystal â sut oedd gwerthoedd rhywedd wedi'u hymgorffori yn y strwythurau o gaethwasiaeth.

Cynulleidfa'r llyfr newydd, sydd allan yr haf hwn, yw myfyrwyr ac ysgolheigion hanes America sydd â diddordeb mewn caethwasiaeth, rhyw, a hil.

Gan ganolbwyntio ar waith, awdurdod, anrhydedd, rhyw, hamdden a thrais, mae'r astudiaeth yn driniaeth lawn o'r syniad o 'wrywdod' mewn cymunedau caethweision yr Hen Ddeheubarth. Mae'n edrych ar y fframwaith perthynol lle mae pobl sydd wedi'u caethiwo yn llunio hunaniaethau, gan ddod o hyd i rwyddineb rhyw. Roedd realiti bywyd mewn cymunedau caethweision yn bell o fod yn fodel monolithig o undeb du.

Eglurodd Dr Doddington: "Wrth sefydlu hunaniaeth a ffurfio perthnasoedd, gall caethiwon dderbyn, gwrthsefyll, ac ail-greu delfrydau a dylanwad y rhai a geisiodd meistrolaeth drostynt. Datblygodd tensiynau tebyg mewn sgyrsiau gyda theuluoedd, ffrindiau, a'r gymuned ehangach o gaethweision. Datblygodd y caethiwon hunaniaeth, gan ymdrechu i oroesi erchyllterau caethwasiaeth drwy gystadleuaeth, gwrthsefyll, a thrafod gyda'r caethiwon, ond hefyd gyda'i gilydd."

Daeth sefydliad caethwasiaeth i wreiddiau tir mawr Gogledd America yn ystod yr ail ganrif ar bymtheg a'r ddeunawfed ganrif, ac roedd camfanteisio pobl Affrica ac Affrica-Americanaidd mewn modd treisgar yn offeryn hanfodol o wladychiad Ewropeaidd yn yr Americas. Goroesodd caethwasiaeth, ac fe wnaeth hyd yn oed ehangu yn dilyn y Chwyldro Americanaidd, ac mae wedi bod yn staen parhaol ar genedl a ffurfiwyd ar y rhagdybiaeth bod "pob dyn yn cael ei greu yn gyfartal." Yn sgil cynnydd y "Cotton Kingdom" yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, gwelwyd cynnydd dramatig mewn caethwasiaeth ar draws y De, gan helpu i ysgogi datblygiad economaidd yr Unol Daleithiau a'r chwyldro diwydiannol yn Ewrop. Yn y pen draw, fe wnaeth y pryderon ynghylch y "Peculiar Institution", chwalu’r Unol Daleithiau â Rhyfel Sifil creulon 1861-1865. Arweiniodd hyn at ddiddymu caethwasiaeth a rhyddhau bron i bedair miliwn o gyn-gaethiwon.

Mae'r llyfr newydd eisoes wedi derbyn croeso mawr gan y gymuned academaidd:

'Mae'r llyfr arloesol hwn yn cynnig her feiddgar i'r syniad o gymdeithas unedig o gaethweision yn brwydro yn erbyn gormes. Mae ei ddadl, bod y dynion oedd yn gaethiwon yn berffaith abl i warchod eu buddiannau eu hunain, hyd yn oed os oedd hynny’n golygu niweidio caethiwon eraill, yn gwneud portread llawer mwy realistig o'r gymdeithas gaethweision.' Tim Lockley, awdur Welfare and Charity in the Antebellum South

'Mae portreadau gafaelgar Doddington o rebeliaid a gwrthyddion, cynllwynwyr a chydweithwyr yn cynnig awgrym craff ar gaethwasiaeth America, yn ogystal â dadansoddiad croestoriadol o hil, rhyw, a rhywioldeb. Mae'r llyfr hwn yn rhoi portread pwerus o gyfnod allweddol'. Catherine Clinton, awdur Stepdaughters of History: Southern Women and the American Civil War

'Beth oedd yn ei olygu i fod yn ddyn ac yn gaethwas? Yn y cyfrif pwerus hwn, sydd wedi ymchwilio'n ddwfn i sut y llwyddodd y dynion oedd wedi’u caethiwo sefydlu hunaniaeth wrywaidd o ran gwaith, teulu a rhyw, yn cael awdurdod dros gaethweision eraill. Yng nghyd-destun sawl math gwahanol o drais, mae Doddington yn dangos yn glir pa mor hyblyg yw syniad a realiti amcanion dynoliaeth ymhlith caethiwon ar draws America... Mae'r llyfr hwn yn rhoi safbwyntiau newydd a diddorol iawn ar bron pob elfen o gaethwasiaeth America drwy ddadansoddiad rhywedd soffistigedig.
Trevor Burnard, awdur Planters, Merchants, and Slaves: Plantation Societies in British America, 1650–1820

Darlithydd mewn Hanes Gogledd America yw Dr David Doddington. Mae ganddo ddiddordeb mewn astudiaethau o gaethwasiaeth, hil a rhyw ar draws y De, yn enwedig o ran edrych ar wrthsefyll ac undod mewn cymdeithas gaethweision. Ar hyn o bryd mae’n gweithio ar ei ail lyfr, casgliad wedi'i olygu o'r enw Writing the History of Slavery (Bloomsbury) a'r prosiect newydd Old Age and American Slavery a ariennir gan Gymrodoriaeth Ymchwil Leverhulme.

Cyhoeddir Contesting Slave Masculinity in the American Southgan Cambridge University Press.