Ewch i’r prif gynnwys
Diogelu Cymhleth Cymru

Arwyddion rhybuddio i weithwyr gofal iechyd proffesiynol

Mae angen i ymarferwyr gofal iechyd fod yn effro i arwyddion rhybuddio o ganlyniad i gamfanteisio’n droseddol ar blant.

Efallai bydd ymarferwyr gofal iechyd yn sylwi ar arwyddion o drawma corfforol neu feddyliol. Fodd bynnag, mae amrywiaeth o ffactorau risg ychwanegol y dylai ymarferwyr iechyd fod yn effro iddyn nhw. Ymhlith y rhain mae:

  • diffyg gwybodaeth am ble maen nhw’n byw neu'n mynd i'r ysgol
  • diffyg cysylltiadau lleol
  • heb fod wedi cofrestru gyda meddyg teulu
  • wedi symud sawl gwaith yn lleol, yn genedlaethol neu’n rhyngwladol

Arwyddion corfforol

Mae’n bosibl y bydd gan bobl ifanc anafiadau anesboniadwy a allai fod yn arwydd o ymosodiadau treisgar, fel cael eu curo â theclynnau metel, cael eu trywanu, neu eu torri’n wael yn yr wyneb. Gall arwyddion o hunan-niweidio mewn person ifanc, fel anafiadau sy’n cael eu hachosi pan fydd rhywun yn bwrw ei hun, arwain at drais cynyddol.

Mae camfanteiswyr yn defnyddio trais corfforol, sy’n ymdebygu i ‘godi treth’ ar y dioddefwr, i reoli pobl ifanc sydd wedi 'gwneud camgymeriad' drwy eu marcio neu eu hanafu fel gwers i eraill - er enghraifft, tynnu eu ewinedd allan.

Anafiadau rhywiol

Gall camfanteiswyr ddefnyddio cam-driniaeth neu drais rhywiol fel ffurf o reoli dioddefwr. Gall hyn gynnwys 'plygio' (plugging) lle mae pobl ifanc yn cael eu gorfodi i guddio cyffuriau y tu mewn i'w cyrff.

Dylai ymarferwyr gofal iechyd fod yn ymwybodol y gallai bechgyn fod yn fwy cyndyn o ddatgelu ymosodiadau rhywiol.

Esgeulustod

Os yw person ifanc yn ymddangos yn frwnt ac ddi-raen, gall fod yn arwydd eu bod yn cael eu gorfodi i aros mewn tai brwnt. Os yw’n ymddangos bod person ifanc dan eu pwysau neu eisiau bwyd, gall hyn fod yn arwydd arall o esgeulustod.

Arwyddion meddyliol

Mae’n bosibl bod pobl ifanc wedi cael eu gorfodi i fod yn dyst i drais, neu wedi dioddef trais eu hunain, all achosi arwyddion o drawma meddyliol.  Efallai bydd ymarferwyr gofal iechyd yn sylwi bod pobl ifanc yn teimlo’n fwy diymadferth, ac nad oes unrhyw un yn gallu eu helpu.

Efallai y bydd pobl ifanc yn defnyddio alcohol neu gyffuriau fel ffordd o ymdopi â thrawma meddyliol. Gellir defnyddio canabis fel modd o 'fachu' pobl ifanc, hynny yw, eu cau mewn i berthynas o gamfanteisio, drwy'r hyn a elwir yn 'gaethiwed dyled'. Mae hyn yn gwneud i bobl ifanc deimlo eu bod nhw mewn dyled i’w camfanteiswyr am y canabis y maen nhw’n yn cael eu hannog i'w defnyddio. Mae camfanteisiwyr yn ychwanegu symiau mawr o log at y taliadau hyn i rwystro pobl ifanc rhag dianc.