Arddangosfa Zine: Hanesion Cyfrodedd Gwlân Cymreig a Chaethwasiaeth yr Iwerydd

Mae'r digwyddiad hwn wedi dod i ben

Arddangosfa o gasgliad o gylchgronau sy'n archwilio hanes trefedigaethol cynhyrchu gwlân Cymru a'i gysylltiadau â'r fasnach gaethweision drawsatlantig a chaethwasiaeth.

Fel rhan o Ŵyl Gwyddorau Cymdeithasol ESRC 2022 ac mewn partneriaeth â Choleg Menai a @ZinesCymru, trefnodd Dr Charlotte Hammond (Prifysgol Caerdydd) o Ysgol Ieithoedd Modern weithdy creu zine ym mis Tachwedd i archwilio hanes trefedigaethol cynhyrchu gwlân Cymru a'i gysylltiadau â'r fasnach gaethweision trawsatlantig a chaethwasiaeth. Mae Zines yn gyhoeddiadau sy'n llawn testunau a delweddau gwreiddiol neu a gaffaelwyd, ac mae eu pynciau a'u themâu yn amrywio, gan ganiatáu penrhyddid creadigol i ddylunwyr. Yn y gweithdy undydd, creodd y grŵp o fyfyrwyr Sylfaen Celf a Dylunio eu zine bach eu hunain i archwilio'r hanes hwn. Mae'r arddangosfa hon o gylchgronau a gynhyrchwyd gan y myfyrwyr yn datgelu'r dulliau ymchwil creadigol a ddefnyddir - darlunio, torri, collaging delweddau, testun a naratifau newydd - fel math o gynhyrchu gwybodaeth amgen. 

Roedd Welsh plains, Welsh cottons, neu “Negro Cloth”, yr enw a ddefnyddid amlaf gan fasnachwyr a pherchnogion planhigfeydd, yn frethyn gwlân gwydn heb ei drin a wehyddu yng nghanolbarth Cymru rhwng 1650-1850. Yn yr ail ganrif ar bymtheg, roedd Cwmni Brenhinol Affrica Prydain yn masnachu'r tecstilau hwn yn erbyn bywydau dynol caethiwus ar arfordir gorllewinol Affrica ac erbyn y ddeunawfed ganrif fe'i defnyddiwyd yn gyffredin i ddilladu pobl gaethiwus yn y Caribî a thaleithiau deheuol yr Unol Daleithiau.

Roedd y digwyddiad creu zine yn rhan o brosiect Cyllid Arloesedd Ymchwil Cymru CCAUC (2022-23) i ymgysylltu ac addysgu cynulleidfaoedd newydd yn hanes diwydiant gwlân Cymru a'i gysylltiadau â chaethwasiaeth yr Iwerydd ac ymerodraeth. Bydd llyfr bach o waith celf, cyfweliadau a thraethodau, yn dwyn y teitl Woven Histories of Welsh Wool and Slavery yn cael ei gyhoeddi gyda Common Threads Press yn 2023.

Bydd yr arddangosfa i'w gweld rhwng 20-24 Chwefror, mae'n rhad ac am ddim i'w gweld ac mae ar agor i unrhyw un.